Trẻ đã mắc RSV có bị tái nhiễm lại không?

RSV – cái tên khiến nhiều phụ huynh phải dè chừng mỗi mùa lạnh đến gần. Đây là một trong những tác nhân gây viêm đường hô hấp dưới phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Nhiều cha mẹ tưởng rằng một khi trẻ đã mắc RSV và khỏi bệnh, cơ thể sẽ tự tạo ra miễn dịch giúp tránh tái nhiễm. Nhưng thực tế có đúng như vậy không?

Trẻ đã mắc RSV có bị mắc lại không? Và nếu có, vì sao cơ thể trẻ lại không thể tự bảo vệ mình trọn đời như khi mắc một số bệnh truyền nhiễm khác? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của RSV, cơ chế tái nhiễm và những giải pháp thực tế để bảo vệ trẻ.

1. RSV là gì và nguy cơ của virus này ở trẻ nhỏ

Virus hợp bào hô hấp RSV (Respiratory Syncytial Virus) là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản, viêm phổi và nhiều vấn đề hô hấp ở trẻ nhỏ. RSV lây lan qua dịch tiết mũi họng, ho, hắt hơi và có thể sống nhiều giờ trên các bề mặt như bàn, đồ chơi, tay nắm cửa. Điều này khiến trẻ cực kỳ dễ nhiễm bệnh khi tiếp xúc môi trường tập thể như nhà trẻ, lớp học, khu vui chơi, hoặc thông qua người lớn mang mầm bệnh.

RSV không phải là bệnh quá xa lạ nhưng lại không ngừng tạo ra sự lo lắng bởi diễn tiến khó lường: có trẻ chỉ hắt hơi, chảy mũi nhẹ, nhưng cũng có trẻ bị suy hô hấp nặng phải nhập viện. Điều đáng nói hơn, RSV không tạo miễn dịch bền vững, dẫn đến tình trạng trẻ có thể mắc lại nhiều lần trong đời.

2. Trẻ đã mắc RSV có bị mắc lại không? – Câu trả lời là CÓ

Rất nhiều phụ huynh tin rằng sau khi mắc bệnh một lần, trẻ sẽ có miễn dịch. Tuy nhiên, với RSV, điều này không đúng. Trẻ đã mắc RSV hoàn toàn có thể mắc lại, thậm chí tái nhiễm RSV nhiều lần trong cùng một năm.

Vì sao RSV dễ tái nhiễm? Có 3 lý do chính

(1) Miễn dịch không bền vững

Cơ thể trẻ có tạo kháng thể sau khi nhiễm RSV, nhưng mức độ bảo vệ giảm rất nhanh chỉ sau vài tháng. Điều này khác biệt so với bệnh thủy đậu hay sởi – vốn tạo kháng thể kéo dài.

(2) Virus RSV biến đổi liên tục

RSV có nhiều chủng và có thể thay đổi cấu trúc kháng nguyên. Trẻ đã mắc chủng này, nhưng lại bị nhiễm chủng khác hoàn toàn là điều thường gặp.

(3) Hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ dưới 3 tuổi, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên khó tạo được lớp bảo vệ đủ mạnh chống lại RSV lâu dài.

3. Mắc lại RSV có nguy hiểm không? Nhiều phụ huynh đang hiểu sai

Tái nhiễm RSV không phải lúc nào cũng nhẹ hơn lần đầu. Thực tế:

• Trường hợp nhẹ: chỉ hắt hơi, nghẹt mũi, ho nhẹ.

• Trường hợp nặng: thở rít, co kéo lồng ngực, bỏ bú, ngủ li bì, tím tái, dễ dẫn đến nhập viện.

• Tỷ lệ nhập viện cao hơn ở trẻ có tiền sử sinh non, trẻ bị hen, trẻ có bệnh nền phổi – tim bẩm sinh, hoặc trẻ có miễn dịch yếu.

Điều này giải thích vì sao nhiều phụ huynh lúng túng khi thấy con tái nhiễm RSV chỉ sau vài tháng khỏi bệnh trước đó, và lần sau có khi còn nặng hơn.

4. Bao lâu thì trẻ có thể mắc lại RSV?

Nhiều nghiên cứu ghi nhận:

• Chỉ cần 2–8 tuần sau khi khỏi bệnh, trẻ đã có nguy cơ tái nhiễm RSV.

• RSV lưu hành mạnh vào mùa đông – xuân, nên trẻ tiếp xúc với mầm bệnh liên tục.

• Các nhà trẻ, lớp mẫu giáo là nơi virus lan truyền mạnh nhất.

Điều này có nghĩa là mùa RSV kéo dài bao lâu thì phụ huynh vẫn phải cảnh giác bấy nhiêu.

5. Những dấu hiệu nhận biết RSV tái nhiễm

Cha mẹ không nên chủ quan nếu trẻ từng mắc RSV trước đó. Khi tái nhiễm, trẻ có thể xuất hiện:

• Ho dai dẳng, ho khan hoặc ho đờm

• Mũi chảy nước trong hoặc đặc

• Thở nhanh, thở rít, rút lõm lồng ngực

• Biếng ăn, bú kém, nôn sau cơn ho

• Sốt không rõ nguyên nhân

• Ngủ li bì, kích thích, quấy khóc

Nếu thấy trẻ khó thở, tím tái, bỏ bú hoàn toàn hoặc ngủ quá nhiều, cần đưa trẻ đi khám ngay.

6. Cha mẹ cần làm gì để hạn chế trẻ mắc lại RSV?

Không có biện pháp nào đảm bảo 100% trẻ sẽ không mắc RSV, nhưng có thể giảm mạnh nguy cơ nếu thực hiện đúng:

(1) Hạn chế môi trường đông người khi trẻ đang yếu

RSV lây rất nhanh, đặc biệt trong không gian kín.

(2) Vệ sinh mũi – họng đúng cách

Duy trì làm sạch mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý, hút mũi khi trẻ nghẹt.

(3) Giữ khoảng cách với người bệnh

Người lớn cảm cúm hoặc ho nhẹ vẫn có thể mang RSV.

(4) Thường xuyên rửa tay

Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất chống lây nhiễm RSV.

(5) Tăng cường đề kháng

Ưu tiên giấc ngủ đủ, bổ sung vitamin, cho trẻ vận động ngoài trời hợp lý.

(6) Theo dõi sát trong mùa dịch

Phát hiện sớm triệu chứng giúp hạn chế diễn tiến nặng.

7.Những lầm tưởng phổ biến về RSV mà cha mẹ cần tránh