VÌ SAO TRẺ EM DỄ MẮC CÚM A HƠN NGƯỜI LỚN

Cúm A là bệnh lý đường hô hấp do virus cúm gây ra, thường xuất hiện theo mùa và có khả năng lây lan rất nhanh trong cộng đồng. Dù tất cả mọi lứa tuổi đều có thể mắc cúm A, nhưng trẻ em luôn nằm trong nhóm dễ nhiễm nhất, thường xuất hiện đầu tiên trong mỗi đợt bùng phát và có tỷ lệ mắc cao hơn đáng kể so với người lớn. Nhiều phụ huynh thắc mắc: Trẻ nhỏ tiếp xúc trong gia đình nhiều hơn, được chăm sóc kỹ lưỡng hơn, vậy tại sao cúm A vẫn “nhắm” vào trẻ như một đối tượng hàng đầu?

Đây không phải là sự ngẫu nhiên. Cơ thể trẻ có nhiều đặc điểm sinh lý, miễn dịch và hành vi khiến virus cúm A dễ dàng xâm nhập, nhân lên và lây lan. Khi hiểu đúng nguyên nhân, cha mẹ sẽ chủ động hơn trong việc phòng bệnh, xử trí triệu chứng sớm và hạn chế biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, suy hô hấp, co giật do sốt cao, hay bội nhiễm vi khuẩn.

Bài viết dưới đây phân tích sâu 5 lý do then chốt giải thích vì sao trẻ em dễ mắc cúm A hơn người lớn – những yếu tố tưởng quen thuộc nhưng lại bị nhiều phụ huynh bỏ qua.

1. Hệ miễn dịch non yếu – Tấm lá chắn chưa hoàn thiện

Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch mới hình thành và vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Điều này khiến cơ thể trẻ chưa có đủ “kinh nghiệm miễn dịch” để đối mặt với các tác nhân gây bệnh, trong đó có virus cúm A.

Vì sao điều này quan trọng?

• Người lớn đã từng tiếp xúc nhiều loại virus cúm trong suốt cuộc đời, nên cơ thể có sẵn một phần kháng thể bảo vệ.

• Trẻ em lại “như tờ giấy trắng”, chưa có ký ức miễn dịch.

• Khi virus cúm A xâm nhập, cơ thể trẻ mất nhiều thời gian hơn để nhận diện và tạo kháng thể, khiến bệnh dễ khởi phát nhanh và triệu chứng nặng hơn.

Ngoài ra, nếu trẻ chưa được tiêm vaccine phòng cúm, nguy cơ mắc bệnh tăng cao gấp nhiều lần bởi trẻ không có miễn dịch chủ động hoặc thụ động nào để chống lại virus. Đây là lý do khi có dịch cúm A, trẻ thường là những trường hợp bệnh đầu tiên xuất hiện trong cộng đồng.

2. Trẻ tiếp xúc nhiều trong môi trường tập thể – “Thiên đường” lây lan virus

Trường học, lớp mẫu giáo, nhà trẻ, sân chơi công cộng… là môi trường tập trung trẻ ở khoảng cách gần. Đây chính là nơi virus cúm A phát tán nhanh như “tia chớp”.

Cơ chế lây lan mạnh ở môi trường này

• Trẻ dùng chung đồ chơi, chăn gối, đồ dùng học tập.

• Hoạt động vui chơi liên tục, tiếp xúc gần, nói chuyện, cười đùa.

• Vệ sinh cá nhân chưa tốt: quên rửa tay, hay đưa tay lên mắt/mũi/miệng.

Chỉ cần một trẻ nhiễm cúm A, số ca bệnh có thể lan ra cả lớp chỉ trong 1–2 ngày. Virus cúm A tồn tại từ 24–48 giờ trên bề mặt đồ vật, khiến nguy cơ lây nhiễm gần như không thể tránh nếu không có biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt.

3.  Thời gian đào thải virus ở trẻ kéo dài hơn đáng kể

Đây là yếu tố khiến phụ huynh chủ quan nhất, nhưng lại là điểm mấu chốt giải thích vì sao trẻ khiến dịch cúm A lan rộng.

Sự khác biệt giữa trẻ em và người lớn

Trong suốt thời gian này, lượng virus trong dịch tiết mũi và họng của trẻ vẫn cao. Dù triệu chứng có thể đã giảm, trẻ vẫn vô tình trở thành nguồn lây di động, phát tán virus qua:

• Hắt hơi

• Ho

• Chạm tay vào đồ vật rồi chia sẻ với bạn

Đây chính là lý do dịch cúm A trong trường học thường khó kiểm soát nếu không cho trẻ nghỉ ngơi và điều trị đủ ngày.

4.  Đường thở trẻ dễ tổn thương hơn so với người lớn

Niêm mạc mũi, họng của trẻ nhỏ rất mỏng và nhạy cảm. Chỉ một lượng virus nhỏ cũng đủ gây nên tình trạng viêm cấp tính.

Biểu hiện thường thấy khi trẻ nhiễm cúm A

• Sốt cao đột ngột 38–40°C

• Ho nhiều

• Sổ mũi, nghẹt mũi

• Đau họng

• Mệt mỏi, quấy khóc, bỏ bú

Trẻ phản ứng mạnh hơn bởi đường thở dễ phù nề và tiết dịch, điều này khiến triệu chứng trở nên nặng nề hơn người lớn. Một số trẻ còn dễ gặp biến chứng như viêm tai giữa, viêm phổi nếu không được theo dõi sát.

5. Trẻ chưa biết tự bảo vệ bản thân – Lỗ hổng lớn trong phòng bệnh

Khác với người lớn, trẻ em không nhận thức được các nguyên tắc phòng bệnh, chẳng hạn như:

• Che miệng khi ho/hắt hơi

• Không dùng tay dụi mắt, ngoáy mũi

• Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh

• Giữ khoảng cách khi bạn bị bệnh

Virus cúm A lại lây chủ yếu qua giọt bắn và tiếp xúc bề mặt, nên việc thiếu kỹ năng tự bảo vệ khiến trẻ dễ dàng trở thành mục tiêu tấn công của virus.

Khi trẻ chơi chung, cười đùa, chạm tay vào đồ vật có virus rồi đưa lên miệng, nguy cơ nhiễm bệnh gần như là 100%.

Vậy phụ huynh cần làm gì để bảo vệ trẻ khỏi cúm A?

Đây là phần nhiều bậc cha mẹ bỏ lỡ. Phòng bệnh luôn đơn giản hơn điều trị, nhưng phải đúng cách:

Các biện pháp hiệu quả

✔️ Tiêm vaccine cúm hằng năm cho trẻ
✔️ Hướng dẫn trẻ che miệng khi ho/hắt hơi
✔️ Tập thói quen rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn
✔️ Tránh cho trẻ tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh
✔️ Vệ sinh đồ dùng cá nhân, đồ chơi, bề mặt trong nhà
✔️ Cho trẻ nghỉ học khi có dấu hiệu bệnh để tránh lây lan

Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao không đáp ứng thuốc, thở nhanh, tím tái, co giật, bỏ ăn, mệt lử đột ngột — cần đưa trẻ đi thăm khám để được đánh giá và điều trị kịp thời.

Kết luận

Cúm A không chỉ là bệnh theo mùa. Đây là vấn đề sức khỏe đáng lo. Trẻ em dễ bị ảnh hưởng hơn. Hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Đường thở của trẻ rất dễ tổn thương. Trẻ có thói quen sinh hoạt tập thể. Điều này làm virus lây lan nhanh hơn. Trẻ đào thải virus lâu hơn người lớn.

Nhận thức đúng về nguyên nhân là rất cần thiết. Điều này giúp phụ huynh không còn hoang mang. Phụ huynh sẽ bình tĩnh khi dịch bùng phát. Họ biết cách bảo vệ con chủ động hơn.

Trẻ không thể tự bảo vệ mình, nhưng cha mẹ thì có thể.