Viêm phế quản là vấn đề hô hấp mà rất nhiều trẻ nhỏ gặp phải, đặc biệt trong mùa lạnh – thời điểm virus và vi khuẩn hoạt động mạnh. Điều khiến phụ huynh lo lắng nhất chính là: Tại sao con điều trị rồi vẫn bị lại? Vì sao mới vừa khỏi được vài tuần đã ho, khò khè, khó thở trở lại?

Tình trạng viêm phế quản tái phát không chỉ khiến trẻ mệt mỏi kéo dài mà còn ảnh hưởng đến sức đề kháng và quá trình phát triển. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ từng nguyên nhân và nắm được cách chăm sóc – phòng ngừa tái phát một cách hiệu quả, khoa học và dễ áp dụng.

1. Vì sao trẻ thường xuyên tái phát viêm phế quản?

Trẻ bị viêm phế quản tái phát không phải là chuyện hiếm. Có 7 nhóm nguyên nhân phổ biến nhất được các bác sĩ ghi nhận:

1.1.  Đường thở của trẻ nhỏ còn hẹp, mô phổi chưa hoàn thiện

Cấu trúc đường thở ở trẻ nhỏ vốn:

• Ngắn, hẹp và dễ sưng viêm

• Hệ thống lông chuyển làm sạch bụi – dịch nhầy hoạt động kém hơn người lớn

• Phế nang chưa phát triển đầy đủ

Điều này khiến trẻ chỉ cần nhiễm một loại virus nhẹ cũng đủ gây viêm, ho, khò khè. Khi đường thở đã từng viêm một lần thì nguy cơ viêm lại trong thời gian ngắn càng cao.

1.2. Trẻ tiếp xúc virus thường xuyên – đặc biệt khi đi nhà trẻ

Ở môi trường nhà trẻ, trẻ:

• Dễ hít phải giọt bắn mang virus từ bạn bè

• Dùng chung đồ chơi

• Khả năng tự bảo vệ kém (hay sờ tay lên mặt, chưa biết che miệng khi ho)

Các nghiên cứu cho thấy trẻ đi nhà trẻ có nguy cơ viêm phế quản và viêm hô hấp tái phát cao hơn 3–5 lần so với trẻ ở nhà.

1.3. Điều trị lần trước chưa đủ thời gian hoặc không đúng phác đồ

Nhiều cha mẹ:

• Tự ý ngừng thuốc khi trẻ bớt ho

• Dùng thuốc kháng sinh sai chỉ định (do viêm phế quản chủ yếu do virus)

• Không tái khám theo hẹn

Điều này khiến tình trạng viêm chưa hồi phục hoàn toàn, rất dễ tái phát khi gặp tác nhân mới.

1.4. Trẻ có cơ địa dị ứng, viêm mũi xoang mạn tính

 

• Gặp khói bụi

• Thời tiết thay đổi

• Tiếp xúc lông chó mèo

• Mùi nước hoa, chất tẩy rửa

… thì niêm mạc dễ bị kích ứng, sưng phù và dẫn đến viêm phế quản tái phát.

Đặc biệt, trẻ bị viêm mũi xoang mãn tính dễ chảy dịch mũi xuống họng, gây viêm lan xuống phế quản.

1.5. Môi trường sống không đảm bảo: khói thuốc, bụi mịn, nấm mốc

Đây là yếu tố cực kỳ phổ biến tại Việt Nam. Các tác nhân gây kích ứng đường thở gồm:

• Khói thuốc lá thụ động

• Khói bếp than, mùi dầu mỡ chiên rán

• Nấm mốc trong phòng kín

• Bụi mịn, ô nhiễm không khí

• Máy lạnh không vệ sinh định kỳ

Những yếu tố này khiến trẻ không chỉ dễ tái phát viêm phế quản mà còn bệnh dai dẳng, ho kéo dài nhiều tuần.

1.6. Trẻ có sức đề kháng yếu hoặc thiếu vi chất

Nhiều trẻ suy dinh dưỡng nhẹ, thiếu vitamin D, thiếu kẽm, ngủ không đủ, ít vận động… nên hệ miễn dịch yếu, không đủ khả năng chống lại virus.

Khi miễn dịch yếu, trẻ đang vừa khỏi viêm phế quản lại rất dễ bị tái nhiễm.

1.7. Thời điểm giao mùa là “điểm nổ” gây tái phát

Đặc biệt từ tháng 9 đến tháng 3 hằng năm, không khí lạnh – ẩm – thay đổi nhiệt độ liên tục khiến virus đường hô hấp phát triển mạnh.

Trẻ vừa mới khỏi bệnh nhưng chưa hồi phục hoàn toàn thì nguy cơ tái phát rất cao.

2. Dấu hiệu cảnh báo trẻ đang bị tái phát viêm phế quản

Cha mẹ nên chú ý các biểu hiện sau:

• Trẻ ho tăng dần, đặc biệt ho nhiều về đêm hoặc sáng sớm

• Khò khè, thở rít, lồng ngực phập phồng

• Sổ mũi, nghẹt mũi

• Nôn ói sau cơn ho

• Mệt mỏi, chán ăn, bú kém

• Thở nhanh, cánh mũi phập phồng (dấu hiệu nặng)

Nếu trẻ có tiền sử viêm phế quản tái phát ≥3 lần/năm thì cần đánh giá chuyên sâu để tìm nguyên nhân nền.

3. Cha mẹ cần làm gì khi trẻ liên tục tái phát viêm phế quản?

Dưới đây là các phương pháp chăm sóc đã được bác sĩ TMH – nhi khoa khuyến cáo và phù hợp cho mọi độ tuổi.

3.1. Xử lý khi trẻ có dấu hiệu viêm phế quản tái phát

❶ Giữ thông thoáng đường thở

•  Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý 2–4 lần/ngày

• Hút mũi nếu trẻ còn nhỏ

• Giữ ấm cổ – ngực – bàn chân

❷ Cho trẻ uống nhiều nước ấm

Giúp loãng đờm, giảm kích ứng khi ho.

❸ Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

Tuyệt đối không tự ý:

• Dùng lại đơn thuốc cũ

• Mua kháng sinh

• Dùng thuốc ho ức chế tại nhà

Viêm phế quản chủ yếu do virus → lạm dụng thuốc có thể làm bệnh dai dẳng hơn.

3.2. Cải thiện môi trường sống – chìa khóa quan trọng nhất

Để hạn chế tối đa tái phát, cha mẹ cần tối ưu nơi trẻ sinh hoạt hằng ngày:

✔ Không để trẻ tiếp xúc khói thuốc dưới bất kỳ hình thức nào

Khói thuốc làm tăng nguy cơ viêm hô hấp tái phát lên đến 70%.

✔ Giảm khói bếp và mùi dầu mỡ

• Hạn chế chiên rán

• Sử dụng máy hút mùi

• Mở cửa thông thoáng

✔ Dọn dẹp nhà cửa – loại bỏ nấm mốc

• Giặt ga giường hằng tuần

• Vệ sinh máy lạnh 3 tháng/lần

• Không để quần áo ẩm trong nhà

✔ Dùng máy lọc không khí (nếu có điều kiện)

Giúp giảm bụi mịn PM2.5 – thủ phạm lớn gây kích ứng đường thở.

3.3. Tăng sức đề kháng cho trẻ

Dinh dưỡng đầy đủ:

• Tăng cường rau xanh, trái cây giàu vitamin C

• Bổ sung kẽm, vitamin D (theo chỉ định)

• Đảm bảo bữa ăn có đủ chất béo và đạm

Ngủ đủ giấc:

Trẻ ngủ ngon → hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Hoạt động ngoài trời nhẹ nhàng

Tiếp xúc ánh nắng sớm giúp tổng hợp vitamin D tự nhiên.

3.4. Hạn chế nguy cơ lây nhiễm tại trường học

• Dạy trẻ rửa tay đúng cách

• Che miệng khi ho bằng khăn giấy/khuỷu tay

• Không cho trẻ dùng chung bình nước, khăn mặt

Nếu trẻ ho nhiều hoặc sốt → nên cho trẻ nghỉ học 1–2 ngày để tránh lây và giảm tái phát.

3.5. Chăm sóc mũi – xoang hằng ngày

Trẻ có viêm mũi xoang thường kèm viêm phế quản tái phát. Vì vậy cần:

• Vệ sinh mũi bằng nước muối đều đặn

• Điều trị triệt để viêm mũi dị ứng, viêm xoang

• Giữ ấm khi thời tiết thay đổi

“Lành mũi thì phế quản mới ổn định” – đây là nguyên tắc quan trọng trong điều trị.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở khám ngay nếu có:

• Thở nhanh, thở rít, khò khè dai dẳng

• Sốt cao > 38.5°C không hạ sau 72 giờ

• Trẻ mệt nhiều, ăn uống kém

• Tím môi, bỏ bú (ở trẻ nhỏ)

• Viêm phế quản tái phát ≥ 3 lần/năm

Bác sĩ sẽ đánh giá xem trẻ có nguy cơ:

• Hen phế quản

• Dị ứng đường thở

• Trào ngược dạ dày

• Viêm mũi xoang mạn

• Suy giảm miễn dịch

… để có hướng điều trị đúng nguyên nhân.

5. Phòng ngừa tái phát viêm phế quản lâu dài – 8 nguyên tắc vàng

1. Giữ ấm đúng cách – đặc biệt cổ, ngực, bàn chân

2. Rửa tay thường xuyên

3. Vệ sinh mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý

4. Tránh môi trường có khói thuốc – khói bếp – bụi mịn

5. Ăn uống đầy đủ, bổ sung vitamin theo hướng dẫn bác sĩ

6. Hạn chế cho trẻ đến nơi đông người khi đang mùa dịch

7. Tiêm phòng đúng lịch (cúm, phế cầu)

8. Theo dõi và điều trị ổn định viêm mũi xoang/dị ứng nếu có

Viêm phế quản tái phát hoàn toàn có thể giảm hẳn nếu cha mẹ đồng hành đúng cách.

Kết luận

Viêm phế quản ở trẻ tái phát nhiều lần là tình trạng phổ biến, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu cha mẹ nắm rõ nguyên nhân và cách chăm sóc phù hợp. Mỗi lần tái phát đều tạo ra áp lực cho sức khỏe của trẻ, do đó, việc tối ưu môi trường sống, chăm sóc mũi – xoang hằng ngày, tăng sức đề kháng và tuân thủ điều trị là những chìa khóa quan trọng nhất.

Nếu trẻ tái phát quá thường xuyên hoặc biểu hiện nặng, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám sớm để bác sĩ tìm nguyên nhân nền và điều trị dứt điểm.

____________

HỆ THỐNG PHÒNG KHÁM MEDASSIS CLINIC
📍Cơ sở 1: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG MEDASSIS – Dr. Đạt
🏥 Địa chỉ: 212 – Nguyễn Huy Tưởng, Thanh Xuân, Hà Nội
☎️Hotline: 0988 669 212

📍Cơ sở 2: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG CHUYÊN SÂU – MedAssis | Vinmec Smartcity
🏥Địa chỉ: Lô đất ký hiệu F2-CCTP3, KĐT mới Tây Mỗ – Đại Mỗ – Vinhomes Park, Đ.Tây Mỗ, P. Tây Mỗ, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
☎️Hotline: 024 32085678

⏰Thời gian làm việc: 8h00 – 20h00
🌐Website: http://medassisclinic.vn

#phongkhamtaimuihongmedassis #phongkhamtaimuihong #medassis #medassisclinic #chamsoctaimuihong