Cách theo dõi nhịp thở của trẻ khi bị bệnh – Dấu hiệu cha mẹ không nên bỏ qua

Nhịp thở – chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe của trẻ

Nhịp thở là một trong những dấu hiệu sinh tồn quan trọng, phản ánh tình trạng hô hấp và sức khỏe tổng quát của trẻ. Ở trẻ nhỏ, nhịp thở thay đổi rất nhanh, đặc biệt khi trẻ bị sốt, cảm, ho, viêm phổi hay các bệnh lý đường hô hấp khác. Việc cha mẹ biết cách theo dõi nhịp thở của trẻ không chỉ giúp phát hiện sớm tình trạng bệnh nặng mà còn hỗ trợ bác sĩ trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

Nhiều bậc phụ huynh thường chỉ chú ý đến nhiệt độ cơ thể, bỏ qua sự thay đổi của nhịp thở. Tuy nhiên, thực tế, nhịp thở tăng nhanh, thở gấp, hoặc thở rút lõm ngực là những dấu hiệu cảnh báo sớm trẻ đang gặp vấn đề nghiêm trọng về hô hấp như viêm phổi, hen, hoặc nhiễm RSV. Vì vậy, hiểu và theo dõi nhịp thở đúng cách là kỹ năng quan trọng mà cha mẹ cần nắm vững.

1. Vì sao nhịp thở của trẻ quan trọng đến vậy?

Hệ hô hấp của trẻ nhỏ chưa phát triển hoàn thiện như người lớn. Khi có sự thay đổi về nhiệt độ, vi khuẩn, hoặc virus, đường thở của trẻ dễ bị viêm, sưng nề và tiết nhiều dịch, khiến nhịp thở tăng nhanh để bù đắp lượng oxy thiếu hụt.

Do đó, việc theo dõi nhịp thở giúp cha mẹ:

• Phát hiện dấu hiệu suy hô hấp sớm, tránh để bệnh trở nặng.

• Nhận biết hiệu quả điều trị khi trẻ đang dùng thuốc.

• Biết thời điểm cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay.

Nhiều trường hợp trẻ mắc viêm phổi, chỉ số SpO₂ giảm nhưng cha mẹ không nhận ra vì trẻ chưa sốt cao hay quấy khóc. Khi đó, chỉ cần nhận thấy nhịp thở nhanh bất thường, cha mẹ có thể ngăn chặn diễn tiến nặng nếu được khám sớm.

2. Nhịp thở bình thường của trẻ theo từng độ tuổi

Nhịp thở của trẻ thay đổi tùy theo độ tuổi. Dưới đây là bảng tham khảo cha mẹ nên ghi nhớ:

Cha mẹ cần lưu ý: khi trẻ đang sốt, quấy khóc, hoặc sau vận động mạnh, nhịp thở có thể tăng tạm thời. Tuy nhiên, nếu nhịp thở nhanh kéo dài, không giảm sau khi hạ sốt hoặc nghỉ ngơi, cần nghi ngờ có vấn đề về hô hấp.

3. Cách cha mẹ tự đo nhịp thở của trẻ tại nhà

Theo dõi nhịp thở của trẻ không khó, chỉ cần cha mẹ thực hiện đúng cách, trong thời điểm yên tĩnh.

Các bước thực hiện:

1. Đặt trẻ nằm yên hoặc ngồi thẳng: Chọn thời điểm trẻ không khóc, không bú, không nói chuyện.

2. Quan sát vùng ngực hoặc bụng: Ở trẻ nhỏ, bụng phập phồng theo nhịp thở rõ hơn ngực.

3. Đếm nhịp thở trong 1 phút: Mỗi lần ngực hoặc bụng nâng lên hạ xuống được tính là 1 nhịp thở.

4. Ghi nhận kết quả: So sánh với bảng nhịp thở bình thường ở trên.

Nếu có điều kiện, cha mẹ nên sử dụng máy đo SpO₂ hoặc thiết bị theo dõi nhịp thở chuyên dụng để có kết quả chính xác hơn.

Một số lưu ý khi đo nhịp thở:

• Không đo khi trẻ vừa khóc, bú hoặc vận động.

• Nên đo 2–3 lần vào các thời điểm khác nhau trong ngày.

• Nếu thấy nhịp thở tăng nhanh hoặc không đều, nên liên hệ bác sĩ để được hướng dẫn.

4. Dấu hiệu bất thường trong nhịp thở cha mẹ cần cảnh giác

Nhịp thở nhanh không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng khi kèm theo các dấu hiệu sau, đó là tình huống cần đi khám ngay:

Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm:

• Thở nhanh, gấp gáp, hoặc thở rít khi hít vào.

• Cánh mũi phập phồng, môi tím tái hoặc đầu chi lạnh.

• Thở rên, thở khò khè, đặc biệt vào ban đêm.

• Trẻ mệt, bú kém, bỏ ăn, ngủ li bì.

Đây là những biểu hiện cho thấy trẻ đang thiếu oxy hoặc suy hô hấp, cần được khám bác sĩ ngay lập tức.

5. Mối liên hệ giữa nhịp thở và các bệnh thường gặp ở trẻ

Nhịp thở tăng nhanh thường là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi gặp vấn đề ở phổi hoặc đường hô hấp. Dưới đây là một số bệnh lý cha mẹ cần lưu ý:

 Viêm phổi

Là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ thở nhanh và rút lõm ngực. Khi viêm phổi, phế nang chứa dịch mủ, cản trở trao đổi oxy, khiến trẻ phải tăng nhịp thở để bù. Nếu không phát hiện sớm, viêm phổi có thể gây thiếu oxy máu và suy hô hấp cấp.

 Viêm tiểu phế quản

Thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt do virus RSV. Trẻ bị ho, khò khè, thở nhanh, khó thở. Việc theo dõi nhịp thở là tiêu chí quan trọng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nặng của bệnh.

Hen phế quản

Trẻ hen có thể thở khò khè, khó thở ra, đặc biệt khi thay đổi thời tiết hoặc tiếp xúc dị nguyên. Nhịp thở tăng dần, nếu không xử trí đúng có thể dẫn đến cơn hen cấp.

Viêm mũi họng hoặc cảm cúm

Dù là bệnh nhẹ, nhưng nếu ngạt mũi nặng, trẻ có thể phải thở bằng miệng và tăng nhịp thở. Vì vậy, cha mẹ cần theo dõi để tránh nhầm với dấu hiệu bệnh nặng hơn.

6. Cách theo dõi và ghi chép nhịp thở giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn

Cha mẹ có thể lập bảng theo dõi nhịp thở tại nhà để tiện báo lại với bác sĩ khi đi khám.

Ví dụ:

Việc ghi chép đều đặn giúp bác sĩ nắm được diễn tiến bệnh, đặc biệt trong các ca viêm phổi hoặc hen. Nhiều bệnh nhi khi đến viện, cha mẹ không nhớ rõ thời điểm nhịp thở tăng nhanh, gây khó khăn cho chẩn đoán.

7. Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?

Không chỉ dựa vào nhịp thở nhanh, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay nếu xuất hiện một trong các tình huống sau:

• Nhịp thở vượt mức bình thường theo bảng tuổi.

• Trẻ rút lõm ngực, cánh mũi phập phồng, thở rít.

• Trẻ bú kém, bỏ bú, quấy khóc nhiều hoặc ngủ li bì.

• Xuất hiện môi tím, da tái, đầu ngón tay lạnh.

• Trẻ thở ngắt quãng hoặc ngưng thở trong vài giây.

Khi đó, cha mẹ không nên chờ đợi ở nhà mà cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và can thiệp kịp thời.

8. Làm gì khi nhịp thở của trẻ tăng nhanh?

Trước khi đến cơ sở y tế, cha mẹ có thể hỗ trợ tạm thời cho trẻ:

• Giữ không gian thông thoáng, tránh khói bụi, mùi thuốc lá.

• Cho trẻ nằm đầu cao nhẹ, giúp dễ thở hơn.

• Hạ sốt đúng cách nếu trẻ sốt cao, bằng lau mát hoặc thuốc theo hướng dẫn.

• Không tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc xịt mũi khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

• Theo dõi nhịp thở mỗi 30 phút để đánh giá sự thay đổi.

9. Một số sai lầm thường gặp khi theo dõi nhịp thở của trẻ

Nhiều cha mẹ tuy đã biết tầm quan trọng của nhịp thở, nhưng vẫn mắc những sai lầm phổ biến:

• Đếm trong 15 giây rồi nhân 4 → sai lệch vì trẻ nhỏ thở không đều.

• Đo khi trẻ khóc hoặc vừa bú xong, khiến nhịp thở tăng giả tạo.

• Dùng đồng hồ điện tử đếm sai thời gian hoặc không đủ 1 phút.

• Không ghi lại kết quả, khiến việc theo dõi mất tính liên tục.

• Tự chẩn đoán và mua thuốc điều trị tại nhà mà không hỏi ý kiến bác sĩ.

Những sai sót này có thể khiến cha mẹ bỏ lỡ dấu hiệu sớm của bệnh nguy hiểm, đặc biệt trong viêm phổi hoặc hen cấp.

Kết luận

Theo dõi nhịp thở của trẻ khi bệnh là một kỹ năng quan trọng mà mọi cha mẹ nên học. Nhịp thở giúp phản ánh chính xác tình trạng hô hấp của trẻ, đặc biệt trong các bệnh lý như viêm phổi, hen hoặc RSV. Việc phát hiện sớm nhịp thở bất thường giúp giảm nguy cơ biến chứng, rút ngắn thời gian điều trị và bảo vệ sức khỏe hô hấp lâu dài cho con.

Nếu cha mẹ còn băn khoăn về cách theo dõi hoặc nhận thấy trẻ có biểu hiện bất thường khi thở, hãy đưa trẻ đến khám tại các phòng khám chuyên khoa Tai Mũi Họng uy tín để được đánh giá đúng và hướng dẫn cụ thể.

____________

HỆ THỐNG PHÒNG KHÁM MEDASSIS CLINIC
📍Cơ sở 1: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG MEDASSIS – Dr. Đạt
🏥 Địa chỉ: 212 – Nguyễn Huy Tưởng, Thanh Xuân, Hà Nội
☎️Hotline: 0988 669 212

📍Cơ sở 2: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG CHUYÊN SÂU – MedAssis | Vinmec Smartcity
🏥Địa chỉ: Lô đất ký hiệu F2-CCTP3, KĐT mới Tây Mỗ – Đại Mỗ – Vinhomes Park, Đ.Tây Mỗ, P. Tây Mỗ, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
☎️Hotline: 024 32085678

⏰Thời gian làm việc: 8h00 – 20h00
🌐Website: http://medassisclinic.vn

#phongkhamtaimuihongmedassis #phongkhamtaimuihong #medassis #medassisclinic #chamsoctaimuihong