Đặt OTK và chích nhĩ: Lợi bất cập hại khi bị lạm dụng

Lạm dụng đặt OTK ( ống thông khí) và chích nhĩ đang trở thành tình trạng đáng lưu tâm trong điều trị bệnh lý tai giữa ở trẻ em. Nhiều bậc phụ huynh cho rằng đây là “giải pháp nhanh”, chỉ cần can thiệp một lần là có thể giải quyết ứ dịch tai giữa, viêm tai tái phát hoặc tình trạng suy giảm thính lực do dịch tai. Tuy nhiên, lạm dụng đặt ống thông khí mà không nắm rõ cơ chế, không xem xét tình trạng tai – mũi – họng một cách tổng thể, lại vô tình tạo ra những hệ quả lâu dài, thậm chí khó phục hồi.

Bởi vậy, vấn đề không nằm ở việc đặt OTK hay chích nhĩ có tốt hay không, mà là khi nào cần làm, làm đúng kỹ thuật hay chưa, và đã điều trị nguyên nhân gốc hay mới chỉ xử lý phần ngọn. Một can thiệp tưởng như đơn giản vẫn có thể kéo theo chuỗi nguy cơ nếu chúng ta xem nhẹ chức năng tự nhiên của tai và cơ chế thông khí tai – mũi – họng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích rõ lạm dụng đặt ống thông khí dẫn đến những hậu quả gì, vì sao việc can thiệp trái tự nhiên lại khiến màng nhĩ tổn thương, và khi nào đặt ống thông khí thực sự cần thiết.

1. Mục tiêu cốt lõi của điều trị tai giữa: bảo tồn – không phá vỡ cơ chế tự nhiên

Tai giữa hoạt động dựa trên hệ thống thông khí từ mũi – vòi nhĩ – tai. Khi vòi nhĩ hoạt động bình thường, không khí được cân bằng áp lực giúp tai nghe tốt, dịch không bị ứ đọng. Vậy nên, trong tất cả các phương pháp điều trị bệnh lý tai giữa, mục tiêu cơ bản phải là:

• Bảo tồn màng nhĩ

• Duy trì chức năng thông khí từ mũi lên tai

• Giải quyết nguyên nhân gây ứ dịch hoặc viêm tại đường hô hấp trên

Nếu chỉ tập trung xử lý ở tai, coi việc đặt OTK hoặc chích nhĩ là phao cứu sinh, mà không điều trị mũi – họng, không cải thiện chức năng dẫn lưu, thì sự can thiệp này chẳng khác gì “vá chỗ rò mà không khóa van nước”.

2. Lạm dụng đặt ống thông khí – chuyện gì xảy ra khi can thiệp trái tự nhiên?

Khi đặt OTK, bác sĩ phải tạo một lỗ thủng trên màng nhĩ, sau đó đặt ống vào để dẫn khí. Điều đó đồng nghĩa:

• Màng nhĩ bị tổn thương có chủ đích

• Đây không phải cấu trúc tự lành nguyên vẹn như ban đầu

• Ống được đẩy ra sau một thời gian và màng nhĩ đóng lại

Nghe có vẻ hợp lý, nhưng vấn đề nằm ở chỗ:

❗ Mỗi lần chích rạch hoặc đặt ống là một lần màng nhĩ bị tổn thương

Nếu điều trị gốc không được giải quyết, dịch lại ứ, tai lại viêm – và phụ huynh lại tiếp tục yêu cầu đặt ống. Khi quá trình này lặp đi lặp lại, hậu quả bắt đầu xuất hiện:

✳️ Tai không tự phục hồi như chúng ta tưởng

Đặt OTK không phải là giải pháp mãi mãi. Cơ thể sẽ tự đẩy ống ra ngoài theo thời gian. Khi ống bị đẩy ra mà nguyên nhân gây tắc vòi nhĩ vẫn còn, dịch lại tiếp tục tích tụ. Điều này dẫn đến vòng xoáy:

Viêm tai → đặt ống → ống rơi → tai ứ dịch → đặt lại → tổn thương nặng hơn

Nó giống như việc bạn khoan thêm lỗ vào bức tường để treo đồ mà không sửa nền móng – cuối cùng tường cũng sẽ nứt.

3. Chích nhĩ và đặt OTK đâu phải vô hại – vì sao tổn thương màng nhĩ là điều hiển nhiên?

Để hiểu rõ hơn, hãy phân tích các nguy cơ thực tế:

(1) Tổn thương sinh học trực tiếp lên màng nhĩ

Mỗi vết chích = một vết sẹo
Sẹo nhiều = màng nhĩ mất tính đàn hồi
Màng nhĩ mất đàn hồi = truyền âm kém = nghe giảm

Đây không phải lý thuyết mà là cơ chế sinh lý học rõ ràng.

(2) Xơ hóa, dày màng nhĩ sau nhiều lần can thiệp

Giống như da bị sẹo lồi sau chấn thương, màng nhĩ cũng hình thành mô sợi. Điều này gây:

• Nghe kém mạn tính

• Cảm giác ù tai kéo dài

• Khó điều trị các bệnh lý tai sau này

(3) Nguy cơ thủng màng nhĩ kéo dài

Nếu kỹ thuật không chính xác, hoặc chích quá nhiều lần, màng nhĩ có thể:

• Không lành lại

• Xuất hiện lỗ thủng vĩnh viễn

• Phải phẫu thuật vá màng nhĩ

(4) Sai lệch tư duy điều trị

Can thiệp ở tai nhưng bỏ qua mũi – họng là nguyên nhân lớn nhất khiến bệnh tái phát. Tai chỉ là phần ngọn của vấn đề.

4. Vì sao phụ huynh dễ rơi vào “Bẫy lạm dụng đặt OTK”?

Một số lý do phổ biến:

❌ Nghĩ rằng đặt OTK là cách duy nhất giải quyết dịch tai

Trong khi nhiều trẻ chỉ cần:

• Điều trị viêm mũi – xoang

• Kiểm soát VA

• Cân bằng áp lực tai

❌ Không hiểu rằng OTK không giải quyết nguyên nhân

Nếu vòi nhĩ tắc, dịch vẫn tiếp tục hình thành.

❌ Mong muốn con hết nghe kém ngay lập tức

Tâm lý nóng ruột khiến phụ huynh chọn giải pháp nhanh nhất thay vì giải pháp đúng nhất.

6. Điều trị đúng hướng: bắt đầu từ đâu?

Điều trị tai giữa không chỉ nằm ở cái tai. Muốn tai khỏe, phải làm tốt ba nhiệm vụ:

✔️ Điều trị mũi – họng triệt để

• Xử lí VA phì đại

• Điều chỉnh viêm mũi dị ứng

• Cải thiện thông khí vòi nhĩ

✔️ Khôi phục chức năng thông khí tự nhiên

Đây là yếu tố quyết định giúp tai không tái phát.

✔️ Chỉ đặt ống thông khí khi không còn cách điều trị bảo tồn nào khác

Kết luận

Lạm dụng đặt OTK, chích nhĩ không phải là điều đáng sợ vì kỹ thuật này sai, mà đáng sợ vì chúng ta hiểu sai vai trò của nó. Đặt ống thông khí chỉ là một phần trong chiến lược điều trị tai giữa – không phải giải pháp gốc rễ.

Can thiệp đúng lúc, đúng chỉ định sẽ giúp trẻ phục hồi tốt. Nhưng lạm dụng, làm đi làm lại, bỏ qua chức năng thông khí tự nhiên của tai – mũi – họng, đồng nghĩa tự tay đẩy con vào nguy cơ:

• Xơ hóa màng nhĩ

• Nghe kém mạn tính

• Nguy cơ thủng màng nhĩ

• Cần phẫu thuật lớn hơn trong tương lai

Điều trị tai không phải là cuộc đua tốc độ, mà là hành trình hiểu đúng cơ chế, xử lý tận gốc, và tôn trọng cấu trúc tự nhiên của cơ thể.