Viêm phế quản là bệnh hô hấp rất phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc trong mùa lạnh – thời điểm virus và vi khuẩn hoạt động mạnh. Khi con ho kéo dài, khò khè, sốt nhiều ngày, nhiều phụ huynh lo lắng và tự hỏi: Có nên dùng kháng sinh trị viêm phế quản ở trẻ em hay không?

Trên thực tế, không phải mọi trường hợp viêm phế quản đều cần dùng kháng sinh. Việc điều trị bằng kháng sinh cần được đánh giá kỹ lưỡng dựa trên nguyên nhân gây bệnh, mức độ nặng và tình trạng sức khỏe của trẻ. Lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nguy hiểm như kháng thuốc, rối loạn hệ vi sinh đường ruột và giảm hiệu quả điều trị.

Bài viết dưới đây cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, hỗ trợ cha mẹ hiểu rõ khi nào cần dùng kháng sinh, loại nào được chỉ định và những lưu ý quan trọng khi điều trị viêm phế quản cho trẻ.

1. Có nên dùng kháng sinh trị viêm phế quản ở trẻ em không?

Viêm Phế Quản ở Trẻ Có Cần Dùng Kháng Sinh

Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phế quản ở trẻ em luôn cần được cân nhắc kỹ.
Phần lớn các trường hợp viêm phế quản cấp ở trẻ là do virus, bao gồm: virus cúm, RSV, rhinovirus, adenovirus,… Vì vậy:

➡️ Kháng sinh không có tác dụng trên virus
➡️ Dùng kháng sinh sai chỉ định không giúp trẻ khỏi bệnh mà còn gây hại

Kháng sinh chỉ được dùng khi bác sĩ xác định viêm phế quản do vi khuẩn hoặc trẻ có dấu hiệu bội nhiễm.

Hậu quả khi lạm dụng kháng sinh

Trẻ dễ bị kháng kháng sinh, khiến các lần bệnh sau khó điều trị hơn.
Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch tự nhiên.
Rối loạn hệ vi sinh đường ruột, gây tiêu chảy, loạn khuẩn.
Tăng nguy cơ dị ứng, nổi mề đay hoặc sốc phản vệ.

Do đó, cha mẹ tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh mà không có chỉ định từ bác sĩ tai mũi họng hoặc bác sĩ nhi khoa.

2. Khi nào trẻ bị viêm phế quản cần dùng kháng sinh?

Không phải mọi trẻ bị viêm phế quản đều cần thuốc kháng sinh. Kháng sinh chỉ được kê khi có bằng chứng nhiễm khuẩn.

Dưới đây là những dấu hiệu gợi ý viêm phế quản do vi khuẩn hoặc có bội nhiễm:

Các triệu chứng nghi ngờ cần dùng kháng sinh

Ho nhiều ngày, ho không giảm, ho kèm đờm đặc màu vàng hoặc xanh.
Sốt cao trên 38.5°C kéo dài hơn 72 giờ.
Thở khò khè, khó thở, trẻ phải gắng sức khi thở.
Tình trạng mệt lả, uể oải, bỏ bú hoặc biếng ăn.
Trẻ đau tức ngực, đau tăng lên khi ho.

Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định thêm:

chụp X-quang phổi
xét nghiệm máu
CRP hoặc test virus
… để xác định nguyên nhân trước khi quyết định dùng kháng sinh.

3. Các loại kháng sinh trị viêm phế quản ở trẻ nhỏ

Việc lựa chọn kháng sinh dựa theo:
✔ tuổi của trẻ
✔ mức độ bệnh
✔ tiền sử dị ứng
✔ tình trạng dùng kháng sinh trước đó

Dưới đây là các nhóm kháng sinh bác sĩ thường cân nhắc trong trường hợp viêm do vi khuẩn:

3.1 Aminopenicillin

Đây là nhóm kháng sinh được dùng phổ biến nhất trong nhiễm khuẩn đường hô hấp.

Amoxicillin
Amoxicillin + Clavulanic acid

Ưu điểm:

Hiệu quả trên nhiều chủng vi khuẩn gây bệnh hô hấp.
Dễ sử dụng, dạng siro tiện cho trẻ nhỏ.

3.2 Nhóm Macrolide

Dùng khi nghi ngờ nhiễm vi khuẩn không điển hình (Mycoplasma, Chlamydia).

Gồm các thuốc:

Azithromycin
Clarithromycin

Thường được chỉ định khi trẻ viêm phế quản đi kèm khò khè kéo dài hoặc ho kéo dài không rõ nguyên nhân.

3.3 Nhóm Cephalosporin

Được dùng thay thế khi trẻ dị ứng penicillin, hoặc trong các trường hợp:

Nhiễm khuẩn phức tạp
Viêm phế quản nặng nghi ngờ tiến triển thành viêm phổi
Trẻ cần nhập viện

Các thuốc gồm:

Cefixime
Cefuroxime
Ceftriaxone (tiêm)

Lưu ý:
Kháng sinh luôn phải theo đúng liều – đúng thời gian – đúng loại. Tự ý đổi thuốc, ngừng thuốc sớm có thể làm bệnh nặng hơn.

4. Một số lưu ý quan trọng khi dùng kháng sinh điều trị viêm phế quản

Viêm phế quản ở trẻ nếu phải dùng kháng sinh thường là trường hợp nặng hoặc có biến chứng. Vì vậy bác sĩ sẽ đánh giá nhiều yếu tố:

4.1 Nguyên nhân gây bệnh

Nếu viêm phế quản do virus → không dùng kháng sinh
Nếu có dấu hiệu viêm do vi khuẩn → mới cân nhắc

4.2 Tuổi của trẻ

Một số kháng sinh không được phép sử dụng ở trẻ dưới 2 tháng tuổi hoặc chưa có nghiên cứu an toàn.

4.3 Tiền sử dị ứng thuốc

Nếu trẻ từng nổi mề đay, phù nề, khó thở khi dùng thuốc → cần chọn loại kháng sinh khác.

4.4 Bệnh nền của trẻ

Trẻ có các bệnh như:

Hen suyễn
Suy dinh dưỡng
Bệnh phổi mãn
Bệnh tim mạch
Suy gan, suy thận
… sẽ cần cân nhắc kỹ về liều lượng và loại kháng sinh.

4.5 Mức độ oxy máu và dấu hiệu nguy hiểm

Bác sĩ sẽ đánh giá SpO₂, nhịp thở, khả năng bú ăn, dấu hiệu co lõm lồng ngực… để đưa ra chỉ định phù hợp.

5. Viêm phế quản ở trẻ: Những phương pháp điều trị khác ngoài kháng sinh

Đa số trẻ bị viêm phế quản không cần dùng kháng sinh mà chỉ cần điều trị triệu chứng. Các nhóm thuốc thường được sử dụng:

5.1 Thuốc long đờm

Giúp loãng đờm, hỗ trợ trẻ dễ ho khạc, giảm nôn ói sau ho.

5.2 Thuốc hạ sốt – giảm đau

Paracetamol
Ibuprofen

Giúp hạ sốt, giảm đau tức ngực, giảm quấy khóc.

5.3 Thuốc giãn phế quản

Dùng khi trẻ có co thắt phế quản, thở rít, khò khè nặng.
Có thể dùng dạng xịt hoặc khí dung tùy vào chỉ định.

5.4 Thuốc kháng virus

Chỉ dùng khi xác định viêm phế quản do virus nặng như cúm A, RSV mức độ trung bình – nặng.

6. Cha mẹ chăm sóc trẻ bị viêm phế quản tại nhà như thế nào?

Ngoài việc dùng thuốc theo đơn, chăm sóc tại nhà đóng vai trò cực kỳ quan trọng:

✔ Giữ ấm vùng cổ – ngực – bàn tay bàn chân

✔ Cho trẻ uống đủ nước, bổ sung điện giải

✔ Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý

✔ Giữ phòng thông thoáng, tránh khói thuốc lá

✔ Chia bữa ăn nhỏ, dễ tiêu

✔ Theo dõi các dấu hiệu nặng

Nếu trẻ có các biểu hiện sau → cần đưa đi khám ngay:

Thở nhanh, thở rít
Bỏ bú, bỏ ăn hoàn toàn
Sốt cao không hạ
Tím môi, tím đầu ngón tay
Lừ đừ, ngủ li bì

7. Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa?

Ngay cả khi trẻ chưa có dấu hiệu nguy hiểm, bạn vẫn nên đưa trẻ đi khám nếu:

Ho kéo dài hơn 5–7 ngày
Sốt kéo dài
Trẻ quấy khóc, mất ngủ, hay nôn sau ho
Tình trạng viêm phế quản tái đi tái lại nhiều lần

Điều này giúp bác sĩ xác định chính xác trẻ bị viêm phế quản do virus hay vi khuẩn để có hướng điều trị phù hợp.

8. Giải đáp thắc mắc thường gặp của phụ huynh

❓ Viêm phế quản có tự khỏi không?

Đa phần trường hợp do virus → có thể tự khỏi sau 7–10 ngày nếu chăm sóc đúng cách.

❓ Bao lâu thì kháng sinh có tác dụng?

Nếu dùng đúng chỉ định, triệu chứng cải thiện sau 48–72 giờ.

❓ Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy có sao không?

Đây là tác dụng phụ thường gặp do rối loạn hệ vi sinh.
Có thể bổ sung men vi sinh theo hướng dẫn của bác sĩ.

❓ Có nên cho trẻ ngưng thuốc khi thấy đỡ?

Không. Ngưng thuốc sớm có thể khiến vi khuẩn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn → dễ tái phát và gây kháng thuốc.

Kết luận

Viêm phế quản ở trẻ là bệnh thường gặp nhưng không phải lúc nào cũng cần dùng kháng sinh.
Cha mẹ chỉ nên cho trẻ dùng kháng sinh khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ, dựa trên nguyên nhân gây bệnh và các dấu hiệu nhiễm khuẩn. Việc điều trị đúng – đủ – phù hợp giúp trẻ nhanh hồi phục, hạn chế biến chứng và tránh nguy cơ kháng thuốc.

____________

HỆ THỐNG PHÒNG KHÁM MEDASSIS CLINIC
📍Cơ sở 1: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG MEDASSIS – Dr. Đạt
🏥 Địa chỉ: 212 – Nguyễn Huy Tưởng, Thanh Xuân, Hà Nội
☎️Hotline: 0988 669 212

📍Cơ sở 2: PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG CHUYÊN SÂU – MedAssis | Vinmec Smartcity
🏥Địa chỉ: Lô đất ký hiệu F2-CCTP3, KĐT mới Tây Mỗ – Đại Mỗ – Vinhomes Park, Đ.Tây Mỗ, P. Tây Mỗ, Q. Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội
☎️Hotline: 024 32085678

⏰Thời gian làm việc: 8h00 – 20h00
🌐Website: http://medassisclinic.vn

#phongkhamtaimuihongmedassis #phongkhamtaimuihong #medassis #medassisclinic #chamsoctaimuihong

Let’s Stay In Touch

Shopping cart

Kháng sinh trong điều trị viêm phế quản ở trẻ: Khi nào thật sự cần dùng?